Bağlama: Ankara'nın Müzik Kültüründeki Yeri
Bağlama namı diyar sazlar Ankara'nın müzik kültürünün en temel çalgısıdır. Tük kültürü için oldukça büyük önem taşıyan bağlamalar hele bir de Ankara'daki bağlama kurslarına bakılırsa oldukça önemli olduğunu anlamamıza yeterlidir. Bağlama; Tekne, Göğüs ve Sap olmak üzere üç ana kısımdan oluşmaktadır. Tekne kısmı genelde dut ağacından yapılmaktadır. Ancak dut ağacının dışında ardıç, kestane, ceviz, gürgen gibi ağaçlardan da yapılmaktadır. Göğüs kısmı ladin ağacından, sap kısmı ise gürgen, ak gürgen veya ardıç ağacından yapılmaktadır.
Ankara'da bağlama kültürünün yaygın olmasının en büyük göstergesi tüm Ankara Havaları ve türkülerinde hep bağlama olmasıdır. Sadece türküler değil her türlü Ankara eğlencesinde bağlamalar baş konuk olarak yer alıyor. Ankara'daki bağlama kursları da diğer şehirlere göre çok daha fazla talep görmektedir. Aslında İç Anadolu Bölgesi için Anadolu kültürü çok yaygın olarak yaşandığını söylemek pek de yanlış sayılmaz. Ankara'da hem ülkenin hem de bağlamanın namı diyar sazın başkenti olmuş diyebiliriz.
Farklı farklı bir çok kültürde kendine en önemli yeri bulan bağlamalar Ankara'da bir çok evde bulabileceğiniz bir çalgıdır. Evde babadan oğula miras kalan nadide bir eşyadır. Bağlamaların Ankara'da maddi değerinden büyük manevi değeri vardır. Genelde evin babaları çocukları bir kursa yazdıralım denildiğinde bağlama kursuna yazdıralım der. Çocuklarında hep burun kıvırdığı, çok demode bulduğu ama eline aldığında vazgeçemediği ayrı bir tınısı yarı bir albenisi olduğunu keşfettiği zaman geri kalan tüm çalgı aletlerinden vazgeçerek kendini adayarak en büyük sevgilisi olur.
Bağlamanın tarihte de yeri ve önemi oldukça büyüktür. Mesela günümüzde en çok sevilen Aşık Veysel bağlamanın üstadı olarak bilinen en nadide sanatçılarımızdandır. Bağlaması bile günümüzde en yüksek teklifleri almasına rağmen satılmayan bir bağlamadır. Uzmanların söylediğine göre 170 yıllık bir bağlaması var ve abimiz 100 bin dolar verilmesine rağmen satmıyor. Düşün bakalım bağlama ne denli önemlidir.
Durum böyle olunca da Ankara'daki bağlama kursları da tıka basa dolu oluyor. Ankara'daki bağlama kurslarında halk ozanı Aşık Veysel genelde bir üstat olarak kabul edilir. Yakın geçmişten günümüze kalmış en güzel bağlama kültürü olarak Aşık Veysel'imiz var bizim.
Bağlama aslında öyle bir kültür barındırır ki içerisinde Ankara'nın bağlama kurslarına neden bu kadar talep gördüğüne de anlam vermek oldukça basittir. Bağlamanın tellerine vurduğunda sen nasıl bir havadaysan sana öyle sesler verir. Ruhunu anlar senin bağlama diyip geçmemek lazım. O dünyalara değişilmez güzel kokusu bile sana ne şarkılar söyletir.
Ankara Havalarında Bağlama ve Kursları
Ankara bağlama kurslarının asıl amacı tellerden ses çıkarmasını öğretmekten ziyade daha çok gelişen teknoloji ve değişen dünya gündemi içerisinde kaybolan gençlerimize hem bağlamayı sevdirmek hem de bağlama kültürünü yaşatmaktır. Gitar gibi değildir bağlamalar, bağlamanın dilini anlamak için onu ve tarihini geçmişini, ağacını, telini bilmen lazım . Yöresel özelliklerine göre farklı farklı çalma teknikleri olan ve Türk Halk Müziği çalgısı olan bağlama kendini bir sevdirdiğinde başka enstrümanlara eliniz gitmeyecek ve bağlamadan başkası size yavan gelecektir.
Kendi kültürümüz olan bağlamanın kurslarında da bunu çok rahat kursiyerlerden anlayabilirsiniz. İçeride en yanık türküleri çalmayı öğrenirken aniden havasını değiştirerek en canlı müziklerinde çalındığını göreceksiniz.
Mesela bir bağlama kursunda yine öğrendiğiniz teknikler ve türküler ile kalmayarak kendinizi geliştirerek belki günümüz Halk Ozanı sen olursun olamaz mı ? Bağlamanın bir hayat görüşü olması kaçınılmaz bir durumdur. Ankara bağlama kurslarına katılarak sizde aslında nasıl bir hayat görüşü olduğunu anlamaya çalışabilir ve en azından kültürümüz olması nedeni ile bile bağlama kurslarında bağlama çalmayı öğrenebilirsiniz.
Ankara bağlama kursları türkü gönüllülerinin yeridir. Bu türkü sevdalıları aynı hayat görüşlerine sahiptirler ve aynı pencereden bakarlar dünyaya ve aynı şeylerdir onları etkileyenler bağlama gibi.
Bağlama Çeşitleri
Ankara bağlama kurslarına gitmeden belki de bağlama çeşitlerine göz atmanız gerekebilir. Bağlama kültüründen çok uzaksanız ama sesi ve tınısı hoşunuza gittiği için Ankara bağlama kurslarının kapısını çalmaya karar verdiyseniz yapabileceğiniz en güzel şey biraz bağlama hakkında bilgi sahibi olmanız olacaktır. Tamam bağlama kursuna her şeyi öğrenmek ve bağlama çalmayı öğrenmek için gidiyorsun ama önden az da olsa bir bilgin olmasın mı?
Mesela bağlamalar oldukça geniş bir ailedirler ve kendi içlerinde çeşitli boyutları da bulunur. Bu geniş ailenin mensupları büyükten küçüğe doğru; Meydan Sazı, Divan Sazı, Çöğür (Bağlama), Bozuk, Cura ve İkitelli sazlarıdır. Bu arada bilmen gereken önemli bir nokta da saz, bütün enstrümanların genel adı olarak kullanılır. Bağlama ise telli sazlar ailenin sadece bir üyesidir. Nasıl ki ud, gitar, keman da bir sazlı çalgı ise bağlama da aynen bunlar gibi bir aile mensubu yani . Bağlama kursuna gideceksen bunu bilmen bence gayet önemli bir detay yani.
Şimdi bağlamanın çekirdek ailesini tanımaya ne dersiniz. Demin ismi saydığımız bağlama ailesinin üyelerini tek tek tanıyalım mı?
1.Meydan Sazı; 12 telli bir çalgı olmasından dolayı 12 telli olarak da çok sık bilinir. Meydan sazı bağlama ailesi içerisinde en bas sese sahip olan aslında aile babası edası ile aileye katılıyor. Günümüzde pek tercih edilmez çünkü klavyesinin uzunluğu ve enstrümanın büyüklüğü kendisine rağbet gösterilmesine engel olmaktadır.
2.Divan Sazı ; Meydan sazının bir boy küçüğü ailenin annesi kıvamında olan bir bağlama çeşididir. Divan sazı meydan sazından daha küçük ve 3 erli gruplar halinde 9 teli vardır. Divan sazı da oldukça bas ve dolgun bir tını ile kulaklarımıza fısıldar.
3.Çöğür ( Bağlama) ; Genel olarak bilinen ve genelde bağlama kurslarında da eğitimi verilen bağlama türüdür. Bağlama ailesinin ortancası diyebiliriz. alt tel grubunda 3, orta ve üst tel gruplarında 2' şer adet, toplam 7 telli bir çalgıdır. Perde sayısı,17 ile 22 arasında değişkenlik gösterebilir. Günümüzde en çok tercih edilen bağlama olmasından dolayı çöğür namı diyar kısa sap olarak da bilinir.
4.Bozuk: Kendileri daha çok yunan çalgısı olarak bilinen Buziki'den pek de farklı sayılmaz Ege ve Akdeniz bölgelerinde kullanılan bir çalgıdır. Günümüzde tercih edilen bir çalgı olmadığı da kesin.
5.Cura: Bağlama ailesinin en küçük üyesidir. 3- 4 telli olarak kullanımları mevcuttur. Yine günümüzde çok da yaygın olmayan bağlama ailesi üyelerindendir.
6.İkitelli: Anadolu'nun en eski çalgılarından olan ikitelli, curadan biraz daha büyüktür. Adından da anlaşılacağı üzere 2 telli bir çalgıdır. Nadir kullanımı olan, unutulmaya yüz tutmuş çalgılarımızdandır.
EEE bu kadar detaylı bilgiler de verdikten sonra sizlerin hangisini çalarak sizden sonraki nesillere ileterek bağlama kültürüne nasıl bir katkıda bulanacağına karar vermeye yardımcı olabilmişizdir umarım. Ankara'daki bağlama kurslarından da bir çok konuda yardım alarak istediğiniz ve ailenize kültürel miras olarak bırakacağınız bağlamanız için gerekli eğitimi alabilirsiniz.
Sende bağlamaya gönlünü kaptırdıysan bu işi ustalarından öğrenerek daha iyi ve en iyi olmaya kendini adayarak kültürümüze katkıda bulunmak istiyorsan yol haritana başlangıç noktası olarak Ankara bağlama kurslarını koymalısın.
